Vaka Çalışması 1: Rio’da bir eylemcinin masumiyetinin kanıtlanmasına yardımcı olmak için cep telefonuyla çekilmiş 324 bin karelik videoyu tarama
Victor Ribeiro Rio de Janeiro’da yaşayan bir film yapımcısı, aktivist ve müzisyen. 2002’den bu yana eğitim ve insan hakları projelerinde çalışmaktadır. Multimedya araçlarını aktivizm amacıyla kullanmanın yanı sıra atölyeler ve topluluk ağlarını güçlendirme konusunda oldukça deneyimlidir. Victor 2003 yılından bu yana Rio’daki WITNESS.org ile birlikte çalışmaktadır. Daha önce Rádio Madame Satã, Rio Distópico, Laboratório de Direitos Humanos de Manguinhos ve Rio+Tóxico gibi projelerde çalışmıştır. Çalışmalarına bu bağlantılardan ulaşılabilir: : http://rio40caos.tk, http://riotoxico.hotglue.me ve http://labdhm.blogspot.com.br/.
(Fotoğraf: Midia Informal)
15 Ekim 2013’te, Rio de Janeiro’da grev yapan öğretmenleri destekleyen bir protestoda 37 yaşındaki aktivist Jair Seixas (diğer adıyla Baiano) tutuklandı. Seixas, sekiz insan hakları avukatıyla olaysız bir şekilde yürürken polis gruba yaklaştı ve Seixas’ı, bir polis aracını ve bir minibüsü ateşe vermekle suçladı.
Seixas göz altına alındığında, polis Seixas’ın götürüldüğü merkezi veya iddia edilen suçlara ilişkin delilleri avukatlara açıklamayı reddetti.
Seixas 60 gün cezaevinde tutulduktan sonra serbest bırakıldı. Kendisine yöneltilen suçlarla mücadelesini sürdürüyor. Avukatları savunma stratejilerini planlamaya başladıklarında, Seixas’ın masumiyetini kanıtlamaya yardımcı olabilecek videolar aradılar. Videoları sosyal ağlardan aradılar, olaya katılan kişilere sordular ve savcılıktan ve mahkemelerden kamera görüntüleri aldılar.
Dava açısından kanıt teşkil edebileceğini düşündükleri beş görüntü buldular. Bunlardan ikisi yeminli polis memurlarına ait ifadelerin resmi mahkeme kayıtları; ikisi protestocuların arasına karışmış sivil polisler tarafından çekildiği doğrulanmış, savcılığın gönderdiği videolar; sonuncusu ise protestonun haberini yapan ve Seixas’ın tutuklandığı sırada orada olan bir medya aktivistinin çektiği bir videoydu. Bu aktivist olayı cep telefonu ile canlı yayınlamıştı ve olay açısından kritik ilk elden görüntüler sağlamıştı.
Bu videoları bir araya getirdiklerinde avukatlar Seixas’ın masumiyetini kanıtlamak açısından kritik deliller buldular. Polis memurlarının ifadeleri çelişkilerle doluydu ve bu ifadeler memurların daha önce iddia ettikleri gibi Seixas’ın otobüsü ateşe verdiğini gerçekten görmediklerinin kanıtlanmasına yardımcı oldu. Savcılığın videoları sivil polislerin protestocuları şiddete sevk etmeye çalıştığı ses kayıtlarına ulaşılmasını sağladı. Bu da bazı durumlarda protestocuların suçlandıkları şiddetin aslında sivil polislerden kaynaklandığını göstermeye yardımcı oldu.
Medya aktivistinin kaydettiği son video açık delildi. Protestonun canlı yayından arşivlenen yaklaşık üç saatlik görüntüsünü kare kare (324 bin kare!) incelediğinde savunma, Seixas’ın ateşe verdiği iddia edilen aracın aslında göz altına alındığında bindirildiği araç olduğunu gösteren tek bir kare yakaladı. Bu bulgu, videodaki aracın tanımlayıcı özelliklerini Seixas’ın götürüldüğü araçla karşılaştırarak kanıtladı.
WITNESS olarak bu videoların ekran görüntülerini bir resimli taslak haline getirerek ve eşlik eden belgelerle birlikte hâkime sunulan videonun delil teşkil edecek 10 dakikalık sunumunu düzenleyerek savunmanın bu delili belirlemesine ve hazırlamasına yardımcı olduk.
Dava hâlâ sürse de deliller açık ve inkâr edilemeyecek kadar kesin. Bu, resmî kaynaklardan ve yurttaşlardan toplanan videonun adalete hizmet ettiğini ve masumları suç iddialarına karşı koruyabileceğini gösteren ilham verici bir örnektir.
