Vaka Çalışması 3: Orta Doğu'daki şirketleri araştırırken birden fazla dil (ve yazılış) ile çalışma
Hamoud Almahmoud Araştırmacı Gazetecilik için Arap Muhabirler (ARIJ) adlı kuruluşun Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesi Araştırma ve Veri Masası'nda kıdemli araştırmacı ve eğitimcidir. Ayrıca Organize Suç ve Yolsuzluk İhbar Etme Projesi (OCCRP) bölge araştırmacısı olarak çalışmaktadır. Yazılı ve görsel basında araştırmacı muhabir ve uzun seneler de Aliqtisadi iş dergisi ve sitesinde genel yayın yönetmeni olarak çalışmıştır. Twitter hesabı @HamoudAlmahmoud.
Orta Doğu'daki şirketlerin veya kişilerin adları için yapılan aramalarda özel bir zorluk vardır. Yakın zamanlarda üzerinde çalıştığım gerçek bir örnekle başlayalım:
Doğu Avrupa'ya silah tedarik ihalesini kazanan Josons adlı şirketi araştıran Avrupalı bir muhabir bana ulaştı.
Bu şirket Lübnan'da kayıtlıydı. Muhabir Lübnan'ın ticaret sicillerinde yaptığı çevrimiçi araştırmadan eli boş dönmüştü.
Hemen bu şirketin adının Arapça'da, özellikle Lübnan aksanıyla nasıl yazıldığını düşünmeye başladım. Elbette şirketin adının Lübnan'ın çevrimiçi şirket kayıtlarında İngilizce olarak da yazılması gerektiğini önceden biliyordum. Ancak Lübnan ticaret sicillerinin arama motoru yalnızca Arapça sonuçları gösteriyordu. Muhabirin hiçbir şey bulamamasının nedeni de buydu.
Örneğin, resmî Ticaret Sicili içinde "Josons" için yapılan arama bize şu sonucu veriyor:
Gördüğünüz gibi, sonuç (0). Ancak vazgeçmemeliyiz. İlk adım olarak Josons adının Arapça'da nasıl yazıldığını tahmin etmemiz gerek. Pek çok olası yazılışı olabilir. Başlangıç için, şirketin İngilizce adının yanına Arapça
"Lübnan" sözcüğünü ekleyerek bir Google araması yaptım: josons لبنان. Arama sonuçlarının ilk sayfasında şirketin Arapça adının şu resmî dizindeki gibi جوسانز olduğunu gösterdi:
Bu, Lübnan işletmeler dizininde yaptığım çevrimiçi arama ile de doğrulandı.
Artık şirketin Arapça adını biliyoruz. Ticaret Sicili'nde جوسانز adıyla yaptığımız arama şirketin bir kez onshore ve bir kez de offshore olmak üzere iki kere kaydedildiğini gösteriyor.
Yazı kültürü
Bu, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki şirketler hakkında bilgi toplarken karşılaşılan zorluklarla nasıl baş edebileceğimize dair bir örnekti. Bu yolla yapılan araştırmalar genellikle farklı Arapça aksanlara ek olarak Arapça, Fransızca, İngilizce ve Kürtçe de kullanarak çalışmayı gerektirir.
İlk adım ihtiyacınız olan bilgiyi hangi dilde arayacağınızı belirlemek, ardından Arapça yazılışını çıkarmaktır. Ancak Arapça konuşulan ülkelerde aynı sözcüğün telaffuzunun oldukça farklı olabileceğini unutmamak gerekir.
Örneğin, bir holding için arama yaparken işletme sicillerine ait Arapça veri tabanlarına "grup" sözcüğünün nasıl yazıldığını bilmek yararlı olacaktır. Ancak sözcüğün Arapça yazılışına göre İngilizce "grup" sözcüğü üç farklı şekilde yazılabilir (Arapçada "p" sesini karşılayan bir harf yoktur.).
- Örneğin Ürdün işletme sicillerinde şu şekilde yazılır: جروب
- Lübnan'da kullanımı şöyledir: غروب
- Tunus ticaret sicillerindeki üçüncü yazılış biçimi şöyledir: قروب
Ayrıca aynı sicil içinde bile aynı sözcüğün farklı yazılışlarını ekleyerek arama yapmanız gerektiğini unutmayın. Örneğin "global" sözcüğü غلوبال veya غلوبل olarak yazılabilir. Bahreyn işletme sicillerinde iki yazılışı da bulabilirsiniz:
Bu örnekler kültürleri, dilleri ve diğer unsurlara ilişkin anlayışın, bir araştırmada kamuya açık verileri ve bilgileri verimli bir şekilde kullanmak için ne kadar etkili olabileceğini göstermektedir.
