Bölüm 8: Etik ilkelerin dijital çağın araştırmalarına uyarlanması

Kullanıcı üretimi içerik (UGC), izleyici/okur kitlesinin kendi ürettiği içerik yoluyla öykülerini ve deneyimlerini paylaşmasıyla birlikte, günlük haber yapımında da giderek daha fazla öne çıkan bir rol oynamaktadır. Bu zorlu içerikleri paylaşan insanlara karşı davranışımızın, bizim ve diğer kuruluşların gelecekte onlarla birlikte nasıl çalışacağımız üzerinde doğrudan etkisi vardır.

Siz ve kitleniz için hangi etik standartların işe yarayacağını ve hangi eylemlerin, onlarla bir ilişki kurup onu muhafaza etmenize olanak sağlayacağını belirlemek önemlidir. Yaklaşımımız etik olmalı ki sürdürülebilir olsun.

Bireyler haber yapımına iki şekilde katkıda bulunuyor. İlki, gazetecilerin insanları davet edip onları program ve haber yapımına katılmaları için teşvik etmesi. Bu tür katılımcılar, genellikle sadık olacak, kuruluşun tarzında içerik üretecek ve katkılar konusunda itina gösterecektir.

İkinci katılımcı tipi ise “tesadüfi gazeteci”dir. Bu, bir olayın görgü tanığı olabilir veya gazetecilere yardım etme düşüncesiyle yapmasa da araştırmanıza yardımcı olacak ayrıntıları paylaşan birisi olabilir. Bu tip katkı sağlayanların genellikle ne sunmaları gerektiği veya farkında olmadan halihazırda ne sunuyor oldukları hakkında ya çok az fikri vardır ya da hiç yoktur. Bu durum, özellikle araştırmacı gazetecilik bağlamında geçerlidir.

Bu bölüm, sosyal medyadan haber toplamada etik kurallar ve standartlar uygulanırken ve kullanıcı üretimi içeriklerle çalışırken ortaya çıkan bazı önemli soruların ve yaklaşımların altını çizmektedir.

Özel topluluklara girmek

Özel topluluklar, araştırma için ipuçları elde etmede son derece yararlı olabilir. Bu özel toplulukların belirgin örnekleri bloglar, subreddit’ler (Reddit sitesi içinde belirli konuya ayrılmış forumlar) ve Facebook gruplarıdır. Daha az belirgin bir özel topluluk ise bir bireyin arkadaşları ve ailesiyle video paylaşmak için bir YouTube sayfasını kullanmasıyla oluşabilir. Bu, herkese açık bir hesaptır ancak kullanıcı, materyal yalnızca spesifik kişilerle paylaşıldığından bir gizlilik düzeyi olduğunu farz eder. Burada kilit nokta, faaliyetlerini sizin nasıl gördüğünüzden ziyade içerik üreticisinin nasıl gördüğüdür. Bu durum, sizin en hassas ve en etik yaklaşımı uygulamanıza yardımcı olacaktır.

Asıl mesele, muhtemelen sizin, o topluluğa, o topluluk içinde kendinizi nasıl tanıttığınız olacaktır. Kuruluşunuzda, nasıl şeffaf olmanız gerektiğiyle ilgili iki soruyu düşünmelisiniz.

1. Anonimlik ne zaman kabul edilebilir? — Reddit ve 4Chan gibi platformlardaki kullanıcılar çoğunlukla anonimdir ve başta kendinizi bir gazeteci olarak tanıtmadan başlamak kabul edilebilir bir durum olabilir. Ancak konuşma-izlemeden daha fazlasını yapıyorsanız kendinizi ve mesleğinizi söylemenin uygun olduğu bir zaman olacaktır. Reddit kısa süre önce hikayeler üzerinde çalışırken kullanıcı topluluğuna nasıl yaklaşılması gerektiğine ilişkin bir rehber yayımladı. Söz konusu platform kullanılırken bu rehbere başvurulmalıdır..

2. Anonimlik ne zaman bir seçenek olmayabilir? — Kullanıcıları daha çok gerçek isim ve kimlikler kullandığından son dakika haberleri için Facebook ve Twitter gibi ağlar daha yararlıdır. Bu tür ortamlarda bir gazeteci olarak anonimlik, daha az seçenek olabilir. Bir kez daha, bireylerle etkileşimde bulunmak yerine yalnızca izliyorsanız, kim olduğunuzla ilgili açık ve dürüst olmak genellikle en iyisidir.

Bu kuralın istisnaları her zaman olacaktır. Gazetecilerin gerçek dünyada kimliklerini gizlemelerinin ne zaman kabul edilebilir olduğuna karar verirken de bu durum geçerlidir. Politikanızı ona ihtiyaç duymadan önce belirlemeniz, her zaman en iyi sonuçları verecektir. Böylece yaklaşımınızı düzgün bir şekilde düşünüp taşındığınız konusunda güvenle hareket edebilirsiniz.

İzin Almak

İçerik üreticilerinden içeriği kullanmak için izin istemek, kuruluşunuzun ününü adil muamelede bulunan bir kuruluş olarak oluşturması ve korumasına yardım eder. İzin almak ayrıca orijinal kaynaktan gelen bir içeriği kullanmanıza yardımcı olur. Bu durum ayrıca, sizi uzun vadede hukuki baş ağrılarından da kurtarmaya yardımcı olabilir. Önde gelen sosyal platformların tümü, kullanıcılarla hızlı ve doğrudan iletişim sağlamak için basit yöntemlere sahiptir.

Bireylerle iletişim kurmak tabii ki doğrulama sürecinin önemli bir parçasıdır. Bu durum size, izin isteme gibi, ek bilgi veya başka türlü elde edemeyeceğiniz içerikler için potansiyel bir kaynak sağlayabilir.

İçerik için ödeme yapma konusu ise bizzat kuruluşunuz tarafından çözülmesi gereken ayrı bir meseledir. Ancak izin ve atıf, kullanıcı üretimi içerik için geçer akçedir. Claire Wardle, bu konuyu bir sonraki bölümde ele alıyor.

Katılımcı yönetimi ve güvenliği

İzleyici/okur kitlesinin katkıları/görevleri

Talep veya görevler yoluyla kitlenizden içerik topluyorsanız hesaba katmanız gereken bir takım etik meseleler söz konusu. Bu listenin başında, söz konusu kişileri güvende tutma sorumluluğunuz var. Bu alanda standartları belirlerken aşağıdaki meseleleri görüşmelisiniz:

• Görev kişiyi riske atıyor mu?
  
• Birey tehlikeli bir olaya veya kendisine zarar verebilecek kişilere çok yakınlaşabilir mi?
  
• Sizin belirlediğiniz bir görevi yaparken zarar gören kişiye karşı sorumluğunuz nedir?
  
• Yazılı veya görsel yayında bu kişiyi nasıl tanıtacaksınız?
  
• Verilen bir görevin, üretilen içerik karşısında istemli bir şekilde oluşturulan bir şeyin dürüstlüğü/gerçekliği üzerinde etkisi nedir?

Bulunan içerik

Size gönderilenin aksine sizin bulduğunuz içeriklerin sahibi olan kişiler için de yukarıdaki noktalar geçerlidir. Ancak tesadüfi gazetecilerin durumunda, kuruluşunuz bünyesinde sormanız gereken ek sorular vardır. Söz konusu sorular bu gazetecilerle temas kurmanız ve içeriklerini kullanmanız konusunda politika belirlemenize yardımcı olur:

• Bulduğunuz kişi, bu içeriğin medya ile paylaşılmasından etkilenir mi?
  
• Sizce sahibi/yükleyicisi, içeriğinin sizinki gibi kuruluşlar tarafından bulunabileceğini biliyor mu? Bu içeriğin hedef kitlesinin, arkadaşlar ve aile ağı olduğunu düşünüyor musunuz?
  
• Özellikle haber yapmaya değerli bir içerikte, bir endüstri olarak onları bombardımana tutmadan, nasıl izin alırsınız veya onlarla nasıl irtibata geçersiniz?
• Haber yapmaya değer bir şeye sahip ancak kendilerini rahatsız eden veya zarara neden olan bir durumda olabilecek bireylerle duyarlı bir şekilde nasıl irtibat kurarsınız?
  
• İçeriklerini yazılı veya görsel olarak yayımlamak, konumlarını veya bu kişilere zarar verebilecek ya da başka türlü etkileyebilecek bir kişisel bilgiyi ifşa ediyor mu?

Gelecek için bir etik yol haritası çizmek

Online News Association (ONA) bu bölümde gündeme getirilen meselelerin birçoğunu ele almak üzere bir takım girişimlerde bulundu. Burada amaç, her türlü haber kuruluşundaki gazetecilere gelecek için etik bir yol haritası çizmesine olanak verecek kaynaklar yaratmak.

ONA’in DIY etik yasası projesi haber merkezlerinin, kişiselleştirilmiş etik ilkeler geliştirmelerine olanak sağlıyor. ONA’in kullanıcı üretimi içerik çalışma grubu, sosyal medyadan haber toplama ve kullanıcı üretimi içerik kullanımındaki artışla ortaya çıkan güçlükler ve etik meselelere getirilebilecek muhtemel çözümleri özgürce tartışmak için gazetecilik camiasından liderleri bir araya getirmek amacıyla oluşturuldu.

Grup, üç spesifik noktaya odaklanmaktadır:

• Endüstri, kullanıcı üretimi içerik için bir etik yol haritası üzerinde anlaşabilir mi?
  
• İhtiyaçlarını, hüsranlarını ve korkularını anlamak için izleyici/okur kitlesiyle birlikte çalışabilir miyiz?
  
• Kullanıcı üretimi içerik ile çalışan kendi gazetecilerimizi daha iyi nasıl koruyabiliriz?

Bu çalışma grubunun bir üyesi olmak isteyenler Google+ grubumuza katılabilirler.

• < Önceki
• Bölüm 9: Araştırmacı gazetecilikte kullanıcı üretimi içerikten yararlanmak