Vaka Çalışması 7.1: OpenStreetMap, Haiyan Tayfunu Sonrası Etkilenen Alanları Haritalamak İçin İnsan ve Makinayı Birlikte Nasıl Kullandı?
Dan Stowell, işitsel analize odaklanan bir bilişim uzmanı. Aynı zamanda OpenStreetMap’in düzenli katılımcılarından biri ve OpenStreetMap- İnsani Yardım’ın, dijital haritalar tasarlayan, saha çalışanlarını görevlendiren ve afet riskini azaltmak için özel yazılımlar yaratan bir insiyatifin, takımında yer alıyor. Açık kaynaklı yazılım geliştirme ve makine öğrenimi konularında birikime sahip ve şu an Queen Mary, University of London’da Dijital Müzik Merkezi’nde araştırmacı. Websitesine bu linkten ulaşabilirsiniz.
OpenStreetMap birçoğumuzun Wikipedia’dan tanıyacağı kitleler tarafından düzeltilen ve telif izinli model üzerine inşa edilmiş bir harita veritabanıdır. Kamuya açık en detaylı haritaların bazılarını – özellikle gelişmekte olan ülkeler için-kullanıma sunuyor. Haiyan Tayfunu 2013’te Filipinleri vurduğunda, bir grup gönüllü harita uzmanı bölgede yaşanan hasarı denetlemek ve haritalamak üzere biraraya geldi. Bu çalışma, insani yardım durumlarına hızlı bir geri dönüş ile etkilenen alanları haritalamak üzere gönüllüleri aktive ederek karşılık veren OpenStreetMap İnsani Yardım Ekibi (HOT) tarafından koordine edildi. Bu çalışma Kızıl Haç, Sınır Tanımayan Doktorlar ve diğerlerinin sahada takımlarını yönlendirebilmek için güvendikleri sonuçlar almak üzere insan kaynaklı doğrulamayı otomatik analizle birleştiriyor.
HOT bir e-posta listesi ve diğer yollardan bir gönüllüler ağını oluşturdu ve sürekliliğini sağladı. Tayfun bölgeyi vurmadan 24 saat önce, üyeler tayfunun vurması muhtemel bölgeleri tartıştılar ve hızlı bir cevap için hazırlık yaparak mevcut verinin kalitesini değerlendirdiler.
Tayfun Filipinler’e ulaştığında ve insani yardım gerektiren bir özel durum olarak teyit edildiğinde, HOT ekibi gönüllüler ağına bu bölgeyi haritalamak üzere katkıda bulunmaları için çağrıda bulundu, yardım ekipleri tarafından talep edilenler arasında özel haritalama da öncelikler arasındaydı. İki temel hedef vardı. İlki yüksek nufuslu alanların ve yolların genel ve detaylı bir güncel durum haritasının sağlanmasıydı. İkincisi, afet sonrası zemindeki her şeyin nasıl göründüğüne dair bir tanım sağlamaktı.. Nerelerde binalar hasar görmüştü ve tahrip edilmişti? Hangi köprüler kapanmıştı?
Çalışma, (aşağıda gösterilen) harita hazırlamak üzere bir mikro-görevlendirme platformu olan HOT Görev Yöneticisi websitesinden koordine edildi ve önceliklendirildi. Bu websitesi, HOT yöneticilerinin belli sayıda yapılacak işi - belirli bir alandaki yolları ve binaları haritalamak gibi- tanımlayıp sıralamasını sağlar ve her işi her bir gönüllü harita uzmanı tarafından havadan görüntüleri izleyerek yönetilebilecek daha küçük görevlere (dörtgen alanlara) böler.
Haiyan Tayfunu boyunca, 1500’den fazla harita uzmanı katılım sağladı, aynı anda 100’e yakın uzman aynı anda Görev Yöneticisi sitesini kullandı. Her bir işi bölmek bu çaba dalgasından en iyi biçimde faydalanmak için oldukça önemliydi.
Kullanıcı bir görevi teslim aldıktan sonra, OpenStreetMap’te kendi alanını düzenler ve daha sonra ilgili görev alanını “Tamamlandı” notuyla (görseldeki kırmızı dörtgenler) işaretler. Her halükarda, Görev Yöneticisi görevin “Onaylandı” (yeşil renkli) olarak işaretlenmeden önce, ikincil, daha deneyimli bir kişinin tamamlanan işi incelemesini gerektirir. (Eğer görev gerektiği gibi tamamlanmadıysa, “Tamamlandı” durum etiketi ikinci kişi tarafından kaldırılır). Harita uzmanları, görev sayfasına notlar yazabilir, onaylamama sebepleri üzerine ya da haritalamada karşılaştıkları bazı konuları vurgulamak için açıklama yapabilir.
Havadan görüntüleme harita uzmanlarınının uzaktan yolları, binaları ve diğer altyapıları izlemelerine olanak vermek için oldukça önemlidir. Microsoft, OpenStreetMap editörlerinin kullanımı için global Bing görüntülerini temin etmiştir ve bu görüntüler Haiyan süresince kullanılmıştır.
HOT temsilcileri aynı zamanda havadan yüksek çözünürlüklü görüntü edinmek üzere “Imagery to The Crowd” (Topluluklara Betimleme) programıyla İnsani Yardım Bilgi Birimi Devlet Bakanlığı ve diğer birimler ve şirketler ile birlikte hareket etmiştir. Bu kullanılabilir olduğunda, HOT ekibi Görev Yöneticisi’nde yeni görevler oluşturdu, ve gönülllülerden daha ileri seviyede doğrulama yapmalarını ve Filipinler’in güncel durum haritasını geliştirmelerini istedi.
Görev Yöneticisi, en görünür doğrulama adımıdır, ama OpenStreetMap ekosistemi ayrıca birçok kritik önemde otomatik (makine tabanlı) denetleme de içerir. Harita düzenleme yazılımı (“JOSM”) otomatik olarak bir kullanıcının düzenlemelerini, kesişen binalar ya da buluşmadan önce kesişen nehirler gibi olası olmayan verilerle ilgili uyarı yaparak, sisteme yüklemeden önce denetler.
Diğer otomatik araçlar düzenli olarak OpenStreetMap veritabanını tarar ve potansiyel problemlere dikkat çeker. Deneyimli harita uzmanları sıklıkla moderasyon sonrası adımlarda bu araçları kullanır: Problemli düzenlemeleri tespit edebilirler ve eski haline döndürebilirler, ya da kullanıcıyla direkt olarak iletişim kurabilirler.
Bu iş akışı (e-posta listeleri, bloglar ve wikiler üzerinden devam eden iletişim ve koordinasyonla birleşerek) OpenStreetMap’in insan-odaklı topluluk modeli üzerinde bir doğrulama yapısı oluşturur. Bu model, moderasyon öncesi adımlar olmadan ve yarı-resmi bir denetçiler hiyerarşisiyle oldukça açık biçimdedir ve hızla uluslararası tepki birimlerinin gayet değerli bulduğu, yüksek seviyede detaylı haritalar üretir.
