Μελέτη Περίπτωσης 3.1: Παρακολουθώντας και επιβεβαιώνοντας κατά τη διάρκεια των Ουκρανικών βουλευτικών εκλογών
Η Anahi Ayala Iacucci είναι η ανώτερη σύμβουλος καινοτομίας στο Κέντρο Καινοτομίας και Μάθησης των Διεθνών Ειδήσεων (Internews Center for Innovation & Learning) και του Προγράμματος Ανθρωπιστικών Μέσων Ενημέρωσης των Διεθνών Ειδήσεων (Humanitarian Media Project). Κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, έχει εργαστεί πάνω στις εφαρμογές της τεχνολογίας και της καινοτομίας στις ανθρωπιστικές κρίσεις, την ανάπτυξη των μέσων, την πρόληψη συγκρούσεων και τα ανθρώπινα δικαιώματα ανά τον κόσμο, για οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, τα Ηνωμένα Έθνη και το Σπίτι της Ελευθερίας, μεταξύ άλλων. Διατηρεί ιστολόγιο στο anahiayala.com και λογαριασμό στο Twitter στο [@anahi_ayala](https://twitter.com/anahi_ayala).
Κατά τη διάρκεια των Ουκρανικών βουλευτικών εκλογών το φθινόπωρο του 2012, οι Internews Ukraine, μια τοπική Μ.Κ.Ο. υποστηριζόμενη από τον παγκόσμιο μη κυβερνητικό οργανισμό Internews, υλοποίησαν ένα πρόγραμμα παρακολούθησης των εκλογών με την ονομασία Elect.UA. Αυτό χρησιμοποιούσε ένα μείγμα από πηγές πολιτών, κινητών τηλεφώνων, μέσων κοινωνικής δικτύωσης, επαγγελματικής παρακολούθησης των εκλογών και παρακολούθησης των μέσων, για να εποπτεύσει την προεκλογική καμπάνια και πιθανές παραβιάσεις ή αλλοιώσεις των αποτελεσμάτων.
Το προτζεκτ είχε χτιστεί πάνω σε μια αρκετά σύνθετη δομή: 36 δημοσιογράφοι ανά τη χώρα ανέφεραν ιστορίες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας και την ημέρα των εκλογών. Ταυτόχρονα, τρεις διαφορετικοί οργανισμοί παρακολούθησης των εκλογών είχαν εργαζομένους οι οποίοι ανέφεραν στην ίδια πλατφόρμα χρησιμοποιώντας SMS, ηλεκτρονικές φόρμες και emails. H Elect.UA, επίσης, κάλεσε τους Ουκρανούς να αναφέρουν πάνω στην εμπειρία τους από τις εκλογές, χρησιμοποιώντας μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Twitter και Facebook), κινητή τεχνολογία (SMS και έναν αριθμό έκτακτης ανάγκης), μια εφαρμογή έξυπνου κινητού, μια διαδικτυακή φόρμα ή ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.
Όλες οι πληροφορίες που προέρχονταν από δημοσιογράφους εκπαιδευμένους από το Internews και τα παρατηρητήρια εκλογών, αυτόματα έπαιρναν την ετικέτα ως επαληθευμένα, ενώ τα μηνύματα από τους πολίτες ελέγχονταν από μια ομάδα 16 διαχειριστών στο Κίεβο.
Για τα μηνύματα που προέρχονταν από τους πολίτες, η ομάδα διαχειριστών διαμόρφωσε ένα πρωτόκολλο επαλήθευσης με βάση την πηγή πληροφόρησης: τεχνολογία κινητής τηλεφωνίας, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διαδικτυακή φόρμα ή ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.
Για κάθε μία πηγή η ομάδα έπρεπε να προσπαθήσει να επαληθεύσει τον αποστολέα της πληροφορίας (όταν ήταν δυνατό), το περιεχόμενο της πληροφορίας και το πλαίσιο. Για κάθε μία από αυτές τις συνιστώσες η ομάδα θα έπρεπε επίσης να τεκμηριώσει αν κάτι μπορούσε να είναι 100% επαληθεύσιμο ή μερικώς επαληθεύσιμο.
Για τις πληροφορίες που προέρχονταν από μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η παρακάτω εικόνα δείχνει το μοντέλο δέντρου απόφασης που χρησιμοποιούνταν από τους διαχειριστές για τη διαδικασία επαλήθευσης.
Κάνε κλικ για να δεις ολόκληρο το διάγραμμα
Το πρώτο βήμα ήταν η διεξαγωγή μιας διαδικτυακής έρευνας της πληροφορίας και της πηγής της, για τον εντοπισμό όλων των ψηφιακών ιχνών του προσώπου και των τμημάτων του περιεχομένου. (Για παράδειγμα, εξετάζονταν άλλοι λογαριασμοί μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αναφορές σε άρθρα μέσων ενημέρωσης, πληροφορίες για πανεπιστήμιο, συνεργάτες κ.λπ.). Η έρευνα αποσκοπούσε στο να προσδιορίσει αν το πρόσωπο ήταν αξιόπιστη πηγή και αν υπήρχε και κάπου αλλού στο διαδίκτυο κάποιο ίχνος της είδησης που μετέδιδε.
Το δεύτερο βήμα ήταν να χρησιμοποιήσει την πληροφορία που συλλέχθηκε, για να χτίσει ένα προφίλ του προσώπου καθώς και ένα προφίλ του περιεχομένου που παρείχε. Για κάθε μια από τις 5 ερωτήσεις (ποιος, τι, πότε, πού, γιατί) οι διαχειριστές έπρεπε να προσδιορίσουν με προσοχή τι μπορούσαν να αποδείξουν και τι όχι.
Για περιεχόμενο πολυμέσων, το πρωτόκολλο επαλήθευσης της πηγής ήταν το ίδιο, αλλά για το περιεχόμενο είχαμε διαφορετική διαδρομή. Φωτογραφίες και βίντεο επαληθεύονταν, αναζητώντας οποιαδήποτε αναγνωρίσιμα τοπόσημα, και αναλύοντας τον ήχο (για να ακούσουμε τη γλώσσα, τις διαλέκτους, λέξεις αργκό, θόρυβο υποβάθρου κ.λπ.), ρούχα και φωτισμό (τεχνητό ή φυσικό), μεταξύ άλλων στοιχείων του περιεχομένου.
Όταν ένα στοιχείο της πληροφορίας δεν μπορούσε να επαληθευτεί σε έναν ικανοποιητικό βαθμό βεβαιότητας, η πληροφορία στελνόταν πίσω σε ένα παρατηρητήριο εκλογών ή ένα δημοσιογράφο επί τόπου για μια επαλήθευση σε πραγματικό χρόνο, πρόσωπο με πρόσωπο.
Για παράδειγμα, στις 28 Σεπτεμβρίου 2012, η Elect.UA έλαβε ένα ανώνυμο μήνυμα μέσω της ιστοσελίδας της, ότι ο υποψήφιος βουλευτής Leonind Datsenko είχε προσκληθεί για συνομιλία από έναν άγνωστο, και είχε υποστεί εκφοβισμό, για να αναγκαστεί να αποσυρθεί από τις εκλογές.
Την επόμενη μέρα, οι διαχειριστές της πλατφόρμας βρήκαν ένα άρθρο σε ένα αξιόπιστο μέσο ενημέρωσης, το οποίο κατέγραφε το γεγονός. Κρατήσαμε παρ’ όλα αυτά την αναφορά για επαλήθευση, και μετά, την 1η Οκτωβρίου, τοπικοί δημοσιογράφοι αναφέρθηκαν σε μια συνέντευξη τύπου σχετικά με το περιστατικό. Επίσης, τοπικοί δημοσιογράφοι της Elect.UA πήραν συνεντεύξεις από τοπικές αρχές επιβολής του νόμου, οι οποίες επιβεβαίωσαν ότι η περίπτωση ήταν αληθινή.
Συνολικά, η ομάδα Elect.UA κατόρθωσε να επαληθεύσει έναν απίστευτο όγκο πληροφοριών, χρησιμοποιώντας αυτά τα πρωτόκολλα, και επίσης παρατήρησε ότι όσο περισσότερο εξοικειώνονταν οι διαχειριστές με τη διαδικασία επαλήθευσης τόσο πιο γρήγορα είχαν τη δυνατότητα να δουλέψουν. Αυτό αποδεικνύει ότι η επαλήθευση περιεχομένου παραγόμενου από χρήστες είναι μια ικανότητα που μπορεί να συστηματοποιηθεί και να μαθευτεί, παρέχοντας γρήγορα και αξιόπιστα αποτελέσματα.
