Μελέτη Περίπτωσης 6.1: Σκοντάφτοντας στην Αραβική Γραμματική
Ο Tom Trewinnard είναι ο διευθυντής έρευνας και επικοινωνίας στο Meedan, μια μη κερδοσκοπική κοινωνική τεχνολογία που λειτουργεί για τη δράση Checkdesk με στόχο την ανάπτυξη συνεργατικών εργαλείων επαλήθευσης στο διαδίκτυο. Διατηρεί λογαριασμό στο Twitter στο [@Tom_El_Rumi](https://twitter.com/Tom_El_Rumi).
Ο M.SH. είναι ο συνιδρυτής της ειδησεογραφικής ομάδας Shabab Souria (Νεολαία της Συρίας), την οποία ίδρυσε με φίλους του, αφού ανέλυσε τη δυναμική μεταξύ των μέσων ενημέρωσης των πολιτών και της καθιερωμένης ανταπόκρισης κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων στην Τυνησία, την Αίγυπτο και τη Λιβύη το 2011.
Η Shabab Souria (Νεολαία της Συρίας) είναι ένα δίκτυο Συρίων εντός και εκτός της Συριακής επικράτειας οι οποίοι συνεργάζονται χρησιμοποιώντας διαδικτυακά εργαλεία, για να επαληθεύσουν και να δημοσιεύσουν επί τόπου νέα από ολόκληρη τη Συρία. Δουλεύοντας ως μια στενά διαχειριζόμενη, ανοιχτή ομάδα του Facebook, τα μέλη επαληθεύουν συλλογικά εκατοντάδες ειδήσεις που εμφανίζονται καθημερινά από επίσημα μέσα ενημέρωσης και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έπειτα, δημοσιεύουν το επαληθευμένο περιεχόμενο στα Αραβικά και στα Αγγλικά, χρησιμοποιώντας το Checkdesk.
Το Checkdesk είναι μια πλατφόρμα ανοιχτού κώδικα όπου τα ειδησεογραφικά πρακτορεία και τα λοιπά μέσα ενημέρωσης επαληθεύουν και δημοσιεύουν ψηφιακό ενημερωτικό υλικό για τα γεγονότα έκτακτων ειδήσεων. Το Checkdesk ξεκίνησε από το Meedan τον Ιούλιο του 2013 με έξι κορυφαίους συνεργάτες από τα μέσα ενημέρωσης της Μέσης Ανατολής, καθένας από τους οποίους διοργάνωσε μια σειρά από σεμινάρια στις κοινότητές του για την εκπαίδευση των πολιτών στη γνώση των μέσων επικοινωνίας, την ενημέρωση για τις πηγές και τις ψηφιακές μεθόδους επαλήθευσης.
Ένα καλό παράδειγμα για το πώς η Shabab Souria εργάζεται ώστε να απομυθοποιήσει και να επαληθεύσει ειδήσεις παρουσιάστηκε στις on December 5, 2013. Ένα άτομο που χρησιμοποιούσε το όνομα Sham al-Orouba δημοσίευσε ένα βίντεο του YouTube στην ομάδα της Shabab Souria στο Facebook. Στο βίντεο ένας γενειοφόρος άντρας παρουσιαζόταν ως μέλος της οργάνωσης της Τζιχάντ Seyoof al Islam και ισχυριζόταν ότι η οργάνωση είχε εξαπολύσει επιθέσεις εναντίον της χριστιανικής κοινότητας της Saydna και του μοναστηριού Deir Cherubim.
Η αφήγησή του για τις υποτιθέμενες επιθέσεις συνοδευόταν από μη ξεκάθαρα κομμάτια βίντεο τα οποία φαινομενικά απεικόνιζαν τις ζημιές από τις επιθέσεις σε ένα κτίριο στην κορυφή ενός λόφου και σε ένα άγαλμα του Χριστού. Υποβάλλοντας το βίντεο στο δίκτυο της Shabab Souria, ο Al-Orouba έκανε την εξής απλή ερώτηση: «Επιβεβαιώνεται ή καταρρίπτεται;»
Το μέλος Mohammad Fakhr Eddin (όλα τα μέλη της ομάδας χρησιμοποιούν ψευδώνυμα, για να προστατεύονται) απάντησε γρήγορα, επισημαίνοντας ότι μικρές γραμματικές ανακρίβειες στα Αραβικά του παρουσιαστή ήταν ασυνήθιστες για ένα μέλος της Τζιχάντ. Με βάση την εμπειρία τους από τον έλεγχο εκατοντάδων βίντεο και άλλου υλικού από μέλη της Τζιχάντ, η ομάδα συχνά τους κρίνει εύγλωττους στη χρήση της γλώσσας τους.
Ένας άλλος χρήστης, ο Abu Nabil, συμφώνησε ότι η αδυναμία στην Αραβική γλώσσα πρόδωσε τον παρουσιαστή, δείχνοντας ότι δεν είναι αυτός που ισχυρίζεται. Ο Nabil πρόσθεσε ότι το Ισλάμ απαγορεύει επιθέσεις σε εκκλησίες, και ένας ακόμη χρήστης συμφώνησε ότι οι οργανώσεις της Τζιχάντ συνήθως δεν επιτίθενται σε εκκλησίες στη Συρία εκτός και εάν υπάρχει σοβαρός στρατιωτικός λόγος να το κάνουν.
Οι Shamya Sy και Mohammad Fakhr Eddin πρόσθεσαν ακόμη μία σημαντική πληροφορία σχετικά με την πηγή: ανέφεραν ότι ο χρήστης που ανέβασε το βίντεο στο YouTube -ο Nizar Nayouf- είναι διαβόητα μη έμπιστος. Τα στοιχεία τους ήταν ότι ο Nayouf είχε υπάρξει στο παρελθόν υπεύθυνος για την προπαγάνδα υπέρ του καθεστώτος του Assad που είχε ως σκοπό να δυσφημίσει τις ομάδες που ήταν εναντίον του.
«Αυτό δεν επιβεβαιώνεται από άλλες πηγές», έγραψε ο Abu Karam al-Faraty σε μια δημοσίευσή του στην ομάδα.
Κανείς άλλος δεν κατάφερε να εντοπίσει άλλες ειδήσεις, εικόνες ή υλικό με τη Seyoof al Islam, ή άλλες οργανώσεις της Τζιχάντ να επιτίθενται στο Deir Cherubim ή στη χριστιανική κοινότητα στη Saydna.
Με τον καιρό, τα μέλη μιας ομάδος όπως η Shabab Souria αναπτύσσουν τις δικές τους περιοχές ειδίκευσης, καθώς και μια φήμη για τη δουλειά τους. Οι Sy και al-Faraty είναι γνωστοί ανιχνευτές: Με το ιστορικό τους στον υπεύθυνο έλεγχο υλικού, έχουν ανακηρυχθεί ως αξιόπιστοι εμπειρογνώμονες σε θέματα επαλήθευσης. Το γεγονός ότι ήταν αυτοί που αναγνώρισαν την πηγή του βίντεο ως αναξιόπιστη έδωσε στην πληροφορία ειδικό βάρος.
Στο τέλος, χρειάστηκε λιγότερο από τρεις ώρες για την ομάδα, ώστε να καταλήξει ότι το βίντεο ήταν πλαστό. Συνδυάζοντας την εμπειρία διάφορων μελών της ομάδας, ήταν σε θέση να ελέγξουν εάν υπάρχει άλλο υλικό ή αναφορές που να επιβεβαιώνουν το γεγονός, να εξετάσουν την αξιοπιστία της πηγής και να αναλύσουν το περιεχόμενο του βίντεο, ώστε να εντοπίσουν πτυχές που αμφισβητούν την αυθεντικότητά του.
Επτά διαφορετικοί χρήστες συνεργάστηκαν για την απομυθοποίηση του βίντεο. Αν λαμβανόταν υπόψη, η αναφορά του ψεύτικου μέλους της Τζιχάντ θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν προπαγανδιστικό πόλεμο, ο οποίος επηρεάζει όχι μόνο τους πολίτες εντός της Συρίας αλλά και τους ιθύνοντες στο εξωτερικό.
Όπως ένας χρήστης έγραψε στο θέμα, «Το πρόβλημα είναι ότι εμείς ξέρουμε ότι αυτό είναι ψεύτικο, αλλά τα μέσα ενημέρωσης της Δύσης θα το λάβουν ως αληθινό.»
Το όλο συμβάν αυτό διαδραματίστηκε σε μια περίοδο που μια διεθνής στρατιωτική διαμεσολάβηση παρουσιαζόταν ως μια σοβαρή πιθανότητα. Ήταν, λοιπόν, σημαντικό να καταρριφθεί το βίντεο –και επίσης να σημειωθεί δημόσια με μέσα όπως η κοινωνική δικτύωση, η οποία υπήρξε κρίσιμη για τη ροή των πληροφοριών στις συγκρούσεις της Συρίας.
