Μελέτη Περίπτωσης 7.1: Πώς το OpenStreetMap χρησιμοποίησε ανθρώπους και μηχανές για τη χαρτογράφηση των πληγέντων περιοχών μετά τον τυφώνα Haiyan
Ο Dan Stowell είναι επιστήμονας της πληροφορικής με ειδικότητα στην ανάλυση ηχητικών κυμάτων. Έχει επίσης συνεισφέρει τακτικά στο OpenStreetMap και συμμετέχει στην ομάδα του Humanitarian OpenStreetMap, μιας πρωτοβουλίας που σχεδιάζει ψηφιακούς χάρτες, κατευθύνει τους εργαζομένους σε κάθε περιοχή και δημιουργεί εξατομικευμένο λογισμικό για μείωση του ρίσκου καταστροφών. Έχει παρελθόν ενασχόλησης με ανάπτυξη λογισμικού ανοικτού κώδικα και μηχανική μάθηση, και αυτή την περίοδο εργάζεται ως ερευνητής στο Κέντρο Ψηφιακής Μουσικής του πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου. Η ιστοσελίδα του μπορεί να βρεθεί εδώ.
Το OpenStreetMap είναι μια βάση δεδομένων χαρτών, δημιουργημένη με ένα μοντέλο υλικού επεξεργασμένου από το κοινό και ελεύθερα χρησιμοποιούμενου, που πολλοί μπορεί να το γνωρίζουν και από τη Wikipedia. Παρέχει μερικούς από τους πιο λεπτομερείς δημόσια διαθέσιμους χάρτες ειδικά για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες.
Όταν ο τυφώνας Haiyan χτύπησε τις Φιλιππίνες το 2013, μια ομάδα εθελοντών χαρτογράφων συστάθηκε, ώστε να χαρτογραφηθεί και να επικυρωθεί η ζημιά που έγινε στην περιοχή. Αυτό συντονίστηκε από την ομάδα του Humanitarian OpenStreetMap (HOT), η οποία αποκρίνεται σε ανθρωπιστικά συμβάντα, «ενεργοποιώντας» εθελοντές για τη χαρτογράφηση των πληγέντων περιοχών με σύντομα αποτελέσματα. Η δουλειά συνδυάζει ανθρώπινη επικύρωση με αυτόματη ανάλυση, για να προκύψουν αποτελέσματα στα οποία μπορεί να βασιστεί ο Ερυθρός Σταυρός, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και άλλοι, για να κατευθύνουν τις ομάδες τους στην περιοχή.
Το ΗΟΤ διατηρεί ένα δίκτυο εθελοντών που συντονίζεται μέσω λιστών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και άλλα μέσα. Εικοσιτέσσερις ώρες πριν το χτύπημα του τυφώνα, τα μέλη συζήτησαν για τις περιοχές που είναι πιθανότερο να πληγούν και αξιολόγησαν την ποιότητα των υπαρχόντων δεδομένων, σχεδιάζοντας μια ταχεία απόκριση.
Μόλις ο τυφώνας έφτασε και επιβεβαιώθηκε ότι επρόκειτο για ένα γεγονός ανθρωπιστικής σημασίας, η ομάδα του HOT κάλεσε την ομάδα των εθελοντών να συνεισφέρει στη χαρτογράφηση της περιοχής, συμπεριλαμβάνοντας συγκεκριμένες προτεραιότητες χαρτογράφησης που είχαν ζητηθεί από τις αρχές (πρώτων) βοηθειών. Υπήρχαν δύο βασικοί στόχοι. Ο πρώτος ήταν να προκύψει ένας λεπτομερής γενικός χάρτης-βάση των κατοικημένων περιοχών και δρόμων. Ο δεύτερος ήταν να προκύψει μια εικόνα για το πώς φαίνονται τα πράγματα στο έδαφος μετά την καταστροφή. Πού είχαν υποστεί ζημιές κτίρια ή είχαν καταστραφεί; Ποιες γέφυρες είχαν πέσει;
Η δουλειά συντονίστηκε και οι προτεραιότητες τέθηκαν μέσω του Διαχειριστή Εργασιών του HOT (απεικονίζεται παρακάτω), που είναι μια πλατφόρμα μικρών ενεργειών για την κατασκευή χαρτών. Επιτρέπει στους επικεφαλής του HOT να ορίζουν μια σειρά από «δουλειές» που πρέπει να γίνουν –όπως χαρτογράφηση των δρόμων και των κτιρίων σε μια ορισμένη περιοχή– και να χωρίσουν την κάθε δουλειά σε μικρά τετράγωνα «ενεργειών», καθεμία από τις οποίες είναι διαχειρίσιμη από έναν εθελοντή χαρτογράφο με τον εντοπισμό της από αεροφωτογραφίες.
Κατά την ανταπόκριση του Haiyan περισσότεροι από 1500 χαρτογράφοι συνεισέφεραν, ενώ μέχρι 100 χρησιμοποιούσαν ταυτόχρονα το Διαχειριστή Εργασιών. Ο χωρισμός κάθε ενέργειας ήταν κρίσιμος για να είναι δυνατή η καλύτερη χρήση αυτού του όγκου των προσπαθειών.
Μετά την κατοχύρωση μιας ενέργειας, ο χρήστης επεξεργάζεται την περιοχή που έχει στο OpenStreetMap και μπορεί να σημειώσει την ενέργειά του ως «Ολοκληρωμένη» (τα κόκκινα τετράγωνα στην εικόνα). Ωστόσο, ο Διαχειριστής Εργασιών απαιτεί από ένα δεύτερο, πιο έμπειρο άτομο να εξετάσει την ολοκληρωμένη ενέργεια πριν αυτή σημειωθεί ως «Επικυρωμένη» (πράσινο). (Εάν η ενέργεια δεν έχει γίνει σωστά, τότε η σήμανση «Ολοκληρωμένη» αφαιρείται από το δεύτερο άτομο.) Οι χαρτογράφοι αφήνουν σχόλια στη σελίδα κάθε ενέργειας, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους άρουν την επικύρωση ή επισημαίνοντας προβλήματα που συνάντησαν κατά τη χαρτογράφηση.
Οι αεροφωτογραφίες είναι κρίσιμης σημασίας, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους «χαρτογράφους της πολυθρόνας» να συνεισφέρουν απομακρυσμένα, ανιχνεύοντας δρόμους, κτίρια και άλλες υποδομές. Η Microsoft παρέχει παγκόσμια τις φωτογραφίες του Bing για τη χρήση τους από τους συντάκτες του OpenStreetMap, και αυτές χρησιμοποιήθηκαν στην περίπτωση του Haiyan.
Αντιπρόσωποι του ΗΟΤ συνεργάστηκαν επίσης με τη Μονάδα Ανθρωπιστικών Πληροφοριών του Υπουργείου Εξωτερικών μέσω του προγράμματος Imagery to the Crowd καθώς και με άλλες αρχές και επιχειρήσεις, ώστε να αποκτήσουν υψηλής ανάλυσης αεροφωτογραφίες. Όταν αυτές έγιναν διαθέσιμες, η ομάδα του ΗΟΤ δημιούργησε νέες εργασίες στον Διαχειριστή Εργασιών, ζητώντας από τους εθελοντές να επικυρώσουν περαιτέρω και να βελτιώσουν το χάρτη-βάση για τις Φιλιππίνες.
Ο Διαχειριστής Εργασιών είναι το πιο εμφανές βήμα επικύρωσης, ωστόσο το οικοσύστημα του OpenStreetMap έχει στη διάθεσή του πολλά αυτοματοποιημένα (κατευθυνόμενα από μηχανές) εργαλεία επικύρωσης. Λογισμικό επεξεργασίας χαρτών («JOSM») επικυρώνει αυτόματα τις αλλαγές κάθε χρήστη πριν το ανέβασμα, ειδοποιώντας τον για δεδομένα που είναι απίθανα, όπως αλληλοεπικάλυψη κτιρίων ή ποταμούς που διασταυρώνονται χωρίς να συναντώνται.
Άλλα αυτοματοποιημένα εργαλεία ελέγχουν τακτικά τη βάση δεδομένων του OpenStreetMap και επισημαίνουν πιθανά προβλήματα. Οι έμπειροι χαρτογράφοι τα χρησιμοποιούν συχνά για διαχείριση εκ των υστέρων: Μπορούν να διορθώσουν ή να αναστρέψουν προβληματικές αλλαγές ή να επικοινωνήσουν απευθείας με τους χρήστες.
Αυτή η ροή εργασίας (σε συνδυασμό με τον υπάρχοντα συντονισμό και την επικοινωνία μέσω των λιστών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ιστολογίων και wikis) παρέχει μια δομή επικύρωσης σε υψηλότερο επίπεδο από το μοντέλο της ανθρωποκεντρικής κοινότητας του OpenStreetMap.
Το μοντέλο παραμένει ανοιχτό σε υψηλό βαθμό, χωρίς διαχείριση εκ των προτέρων και μια ημιεπίσημη ιεραρχία των ατόμων που διενεργούν την επικύρωση∙ και όμως παράγει ταχύτατα χάρτες με μεγάλη λεπτομέρεια που οι διεθνείς αρχές ανταπόκρισης τους κρίνουν πολύτιμους.
Δεδομένου ότι τα δεδομένα είναι ανοιχτά, οι αρχές που καλύπτουν τις ανάγκες που προέκυψαν στον απόηχο του τυφώνα Haiyan ήταν σε θέση να τα χρησιμοποιήσουν με διάφορους τρόπους. Τα εκτύπωσαν ως χάρτες, έκαναν λήψη τους για τις μονάδες SatNav των ομάδων απόκρισης, τα χρησιμοποίησαν για να εντοπίσουν κέντρα πληθυσμού, όπως χωριά, και τα ανέλυσαν, για να καταλάβουν πρότυπα ξεσπάσματος επιδημιών.
Αυτά τα χαρτογραφικά δεδομένα που ανανεώνονται ταχύτατα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από δημοσιογράφους με λίγη γνώση επεξεργασίας γεωγραφικών δεδομένων, ώστε να μπορέσουν, για παράδειγμα, να παράγουν πληροφορίες συναφείς με την εκάστοτε γεωγραφική τοποθεσία από δεδομένα που έρχονται από άλλες πηγές, όπως tweets, να υποβοηθηθούν στην επικύρωση ισχυρισμών για τις σχετικές επιπτώσεις σε διαφορετικές περιοχές ή να παράγουν infographics των επιπτώσεων και της εξάπλωσης μιας καταστροφής.
