Κεφάλαιο 4: Επιβεβαιώνοντας εικόνες

Μια ισχυρή εικόνα μπορεί να καθορίσει μια ιστορία.

Αυτή ήταν σίγουρα η περίπτωση του κέντρου περιεχομένου παραγόμενου από χρήστες στο BBC News στις αρχές Ιουλίου του 2005. Μια εβδομάδα πριν είχε συσταθεί η αρχική πιλοτική ομάδα, για να βοηθήσει στη σύνθεση του περιεχομένου που στελνόταν στις Ειδήσεις του BBC από το ακροατήριό του, και να βοηθήσει να συλλεχθεί ό,τι καλύτερο από αυτό για να παρουσιαστεί στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο και το διαδίκτυο.

Μετά συνέβησαν οι βομβιστικές επιθέσεις στο Λονδίνο στις 7 Ιουλίου.

Εκείνο το πρωί, ενώ το BBC και άλλοι ειδησεογραφικοί οργανισμοί ανέφεραν μια ισχυρή έκρηξη στον υπόγειο του Λονδίνου, η ομάδα UGC άρχισε να βλέπει μια πολύ διαφορετική ιστορία να αναδύεται μέσα από περιεχόμενο που στελνόταν στις Ειδήσεις του BBC απευθείας από το ακροατήριό του.

Αυτή ήταν μια από τις πρώτες εικόνες που έλαβε η ομάδα. Πριν μεταδοθεί, η εικόνα εξετάστηκε προσεκτικά και έγινε επαφή με τον δημιουργό της, για να επαληθευτεί η ιστορία του και οι λεπτομέρειες για το τι είδε. Η φωτογραφία αναπόφευκτα έγινε ένα από τα πρώτα παραδείγματα της διαδικασίας επαλήθευσης εικόνας από το UGC, η οποία στο εξής καθιερώθηκε ως τυπική διαδικασία σε ολόκληρο τον κλάδο.

Εκείνη η εικόνα, και άλλες παρόμοιες, έδειχναν τον τρόμο και το χάος στο Λονδίνο τις στιγμές αμέσως μετά τις επιθέσεις. Ως αποτέλεσμα το ρεπορτάζ των γεγονότων άλλαξε γρήγορα. Ήταν το πρώτο σημαντικό παράδειγμα όπου το UGC αποδείχτηκε κρίσιμο στο να βοηθήσει τις Ειδήσεις του BBC να πουν μια σοβαρή ιστορία με μεγαλύτερη ακρίβεια, καλύτερα και γρηγορότερα.

Σήμερα, η ομάδα UGC είναι εγκατεστημένη στην καρδιά της αίθουσας σύνταξης του BBC. Οι 20 δημοσιογράφοι της εργάζονται σε όλες τις πλατφόρμες, της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου και του διαδικτύου, για να παράγουν περιεχόμενο που αντλείται είτε απευθείας από τα ακροατήρια του BBC είτε από το ευρύτερο διαδίκτυο.

Η επαλήθευση είναι κρίσιμη για την επιτυχημένη παραγωγή της ομάδας του UGC. Η τεχνολογία έχει προχωρήσει σημαντικά από το 2005, φέροντας εκθετική αύξηση στη χρήση των κοινωνικών δικτύων και στην ισχύ των κινητών τηλεφώνων. Οι αλλαγές αυτές προσφέρουν μεγάλα οφέλη στις διαδικασίες συγκέντρωσης, ιδιαίτερα στα έκτακτα δελτία. Επίσης φέρνουν μεγάλες προκλήσεις.

Είτε πρόκειται για έναν έγκυρο παγκόσμιο ειδησεογραφικό οργανισμό, όπως το BBC, είτε για έναν επαγγελματία διασώστη στο έδαφος, η ανάγκη της ταχύτητας στη συλλογή και διάδοση βασικών εικόνων για μια ιστορία έκτακτου δελτίου πρέπει να ισορροπείται με την ανάγκη της βεβαιότητας ότι οι εικόνες είναι αξιόπιστες και γνήσιες. Πρέπει, επίσης, να διασφαλίζουμε ότι προστατεύονται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και ότι έχουν ληφθεί οι απαραίτητες άδειες.

Από εκείνη τη μέρα του 2005, η ομάδα του UGC έχει αναπτύξει έναν αριθμό προσεγγίσεων, για να υποστηρίξει αυτή τη διαδικασία. Ενώ η τεχνολογία συνεχίζει να αλλάζει –όπως και τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε– οι βασικές αρχές επαλήθευσης εικόνας παραμένουν οι ίδιες:

1. Καθορίστε τον δημιουργό/αποστολέα της εικόνας.
2. Επιβεβαιώστε τη θέση, την ημερομηνία και προσεγγίστε τον χρόνο λήψης της εικόνας
3. Επαληθεύστε ότι η εικόνα είναι αυτό που λέει/ισχυρίζεται ότι δείχνει
4. Πάρτε άδεια από το δημιουργό/αποστολέα για να χρησιμοποιήσετε την εικόνα.

Ας δούμε αυτά τα σημεία με μεγαλύτερη λεπτομέρεια.

1. Καθορίστε τον δημιουργό/αποστολέα της εικόνας

Ο προφανής -και συνήθως πιο αποτελεσματικός- τρόπος για να γίνει αυτό είναι να επικοινωνήσετε με αυτόν που έκανε την ανάρτηση και να τον ρωτήσετε ευθέως αν είναι πράγματι το πρόσωπο που πήρε τη φωτογραφία.

Φτάνοντας σ’ αυτόν που έκανε την ανάρτηση μέσω του λογαριασμού κοινωνικού δικτύου ή της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από την οποία διανεμήθηκε η εικόνα, είναι ένα πρώτο βήμα, αλλά είναι επίσης σημαντικό να προσπαθήσουμε να επιβεβαιώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την ταυτότητα αυτού που έκανε την ανάρτηση. Οι λεπτομέρειες αυτές μπορούν να βοηθήσουν στο να προσδιορίσουμε αν αυτός είναι στην πραγματικότητα η αρχική πηγή της εικόνας.

Όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι μπορεί να προσπαθούν να είναι χρήσιμοι αναδημοσιεύοντας εικόνες που έχουν δει αλλού. Αυτό συμβαίνει συχνά σε ειδησεογραφικούς οργανισμούς -εικόνες διαβιβάζονται από καλοπροαίρετα μέλη του κοινού για να βοηθήσουν να αναφερθεί μια ιστορία. Απλά, ζητώντας από τον αποστολέα να επιβεβαιώσει αν είναι δική του η εικόνα ή όχι μπορεί να εξοικονομηθεί πολύς χρόνος στη διαδικασία επαλήθευσης.

Ενώ ο εντοπισμός της πηγής της εικόνας ξεκινά από το πρόσωπο που την έχει αναρτήσει, συχνά τελειώνει σε ένα διαφορετικό πρόσωπο -αυτό που δημιούργησε πραγματικά την εικόνα.

Όπως αναφέρεται σε προηγούμενο κεφάλαιο, ένα σημαντικό βήμα είναι να χρησιμοποιήσετε μια υπηρεσία όπως η Google Reverse Image Search ή το TinEye. Επικολλήστε τη διεύθυνση URL της εικόνας ή ένα αντίγραφο της εικόνας σε οποιαδήποτε από τις δύο και αυτές θα σαρώσουν το διαδίκτυο για να δουν αν υπάρχουν ταυτίσεις. Εάν εμφανιστούν πολλές συνδέσεις με την ίδια εικόνα, κάντε κλικ στο “δες άλλα μεγέθη”, για να ερευνήσετε περαιτέρω.

Συνήθως, η εικόνα με την υψηλότερη ανάλυση/μέγεθος θα πρέπει να σας πάει στην αρχική πηγή. (Στις Εικόνες Google, η ανάλυση για κάθε αποτέλεσμα εικόνας αναφέρεται ακριβώς δίπλα στην ίδια την εικόνα.) Στη συνέχεια, μπορείτε να ελέγξετε την εικόνα αυτή με την εικόνα που έχετε και να δείτε αν η πηγή είναι αυθεντική.

Αρκετά συχνά σε ένα γεγονός έκτακτου δελτίου ειδήσεων, δεν θα υπάρχουν εικόνες των συγκεκριμένων ατόμων που θα θέλατε να δείξετε μαζί με την ιστορία (ιδιαίτερα αν πρόκειται για συνήθη μέλη του κοινού). Εναλλακτικά, μπορεί να θέλετε να επιβεβαιώσετε ότι η εικόνα που έχετε για κάποιον είναι η πραγματική και όχι κάποιου άλλου με το ίδιο όνομα.

Έχω βρει το Pipl.com ιδιαίτερα χρήσιμο σε αυτό τον τομέα, καθώς επιτρέπει να διασταυρώσετε ονόματα, ονόματα χρηστών, διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και αριθμούς τηλεφώνου, με διαδικτυακά προφίλ των ανθρώπων. Για τις διεθνείς αναζητήσεις, το WebMii είναι ένας πρόσθετος πόρος που μπορεί να βοηθήσει. Το LinkedIn επίσης, αποδεικνύεται ότι είναι ένας πολύ καλός τρόπος για την επαλήθευση των ατόμων και συχνά παρέχει πρόσθετες κατευθύνσεις, για να είστε σε θέση να τους εντοπίσετε (μέσω των εταιρειών/οργανισμών που σχετίζονται τώρα ή στο παρελθόν).

2. Επιβεβαιώστε τη θέση, την ημερομηνία και προσεγγίστε τον χρόνο λήψης της εικόνας

Υπάρχουν μερικοί χρήσιμοι δημοσιογραφικοί και τεχνικοί τρόποι για την επιβεβαίωση της πληροφορίας όπως ημερομηνία, τόπος και άλλες σημαντικές λεπτομέρειες. Ένας βασικός τρόπος συλλογής αυτών των πληροφοριών είναι μιλώντας στον δημιουργό/αυτόν που ανάρτησε την εικόνα. Τα ακόλουθα πέντε ερωτήματα εξακολουθούν να ισχύουν στη δοκιμασία του χρόνου:

• Ποιοι είναι αυτοί;
• Πού είναι;
• Πότε έφτασαν εκεί;
• Τι μπορούν να δουν (και τι δείχνει η φωτογραφία τους);
• Γιατί είναι εκεί;

Σημαντικό στοιχείο που πρέπει να σημειωθεί εδώ είναι: Αν η φωτογραφία είναι από κάποια επικίνδυνη τοποθεσία, πάντα να ελέγχετε αν το πρόσωπο με το οποίο μιλάτε είναι ασφαλές να μιλάει σε εσάς. Επίσης, να είναι ενήμερο για τυχόν ζητήματα σχετικά με τον εντοπισμό της πηγής μέσω οποιωνδήποτε λεπτομερειών που μεταδίδετε εσείς γι’ αυτό ή τις εικόνες του.

Από την εμπειρία μας στο BBC, άνθρωποι που ήταν πραγματικά εκεί θα δώσουν οπτικοποιημένες απαντήσεις, συχνά περιγράφοντας τις λεπτομέρειες σε ενεστώτα χρόνο. (“Είμαι στη μέση του X δρόμου, μπορώ να δω και να ακούσω το Ψ.”) Όσο πιο ασαφής είναι η απάντηση τόσο μεγαλύτερη προσοχή θα πρέπει να δώσετε για το τι σας λέει η πηγή.

Μια άλλη χρήσιμη τεχνική είναι να ζητήσετε από το πρόσωπο να στείλει οποιεσδήποτε πρόσθετες φωτογραφίες τράβηξε την ίδια ώρα. Είναι σπάνιο κάποιος να παίρνει μόνο μία φωτογραφία σε μια κατάσταση που αξίζει ως είδηση. Το να έχετε περισσότερες από μία φωτογραφίες, σας βοηθά να μάθετε περισσότερα για το πώς ξεδιπλώθηκαν τα συγκεκριμένα γεγονότα.

Μόλις έχετε συγκεντρώσει την άποψη της πηγής για το πώς ελήφθη η φωτογραφία, εργαστείτε, για να επιβεβαιώσετε περαιτέρω τις πληροφορίες. Δύο κύριες μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διερεύνηση των περιεχομένων της ίδιας της φωτογραφίας και τη διασταύρωσή τους με αυτά που σας είπε η πηγή.

Αρχικά ελέγξτε αν η εικόνα έχει μεταδεδομένα. Τα μεταδεδομένα επίσης αναφέρονται και ως δεδομένα "EXIF". Όταν πρόκειται για ψηφιακές εικόνες, αναφέρονται σε πληροφορίες που εμπεριέχονται σε μια εικόνα. Αν η εικόνα είναι πρωτότυπη, υπάρχει καλή πιθανότητα να δείτε πληροφορίες σχετικά με τον κατασκευαστή και το μοντέλο της κάμερας, τη χρονική σήμανση της εικόνας (να είστε προσεκτικοί όμως -αν υπάρχει, θα μπορούσε να έχει την εργοστασιακή ρύθμιση του κατασκευαστή ή άλλη χρονική ζώνη), και τις διαστάσεις της αρχικής εικόνας, μεταξύ άλλων λεπτομερειών. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε λογισμικό όπως το Photoshop (αναζητήστε στις πληροφορίες του αρχείου) ή αναζητήστε για δωρεάν διαδικτυακά εργαλεία όπως το Fotoforensics.com ή Findexif.com για να δημιουργήσετε μια έκθεση EXIF.

Αναρτήστε την εικόνα και ο αναγνώστης EXIF θα σας επιστρέψει οποιαδήποτε πληροφορία περιέχεται στην εικόνα. Ορισμένες από τις πληροφορίες αυτές είναι χρήσιμες σε όσους έχουν μια πιο τεχνική κατανόηση της ψηφιακής φωτογραφίας. Αλλά για το μέσο άτομο, στοιχεία όπως η ημερομηνία της φωτογραφίας που λήφθηκε αρχικά ή ο τύπος της κάμερας που πήρε τη φωτογραφία μπορούν μερικές φορές να βοηθήσουν ώστε να εκτεθεί μια πηγή που ψεύδεται.

Προσοχή όμως η πλειοψηφία των ιστοσελίδων εικόνων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Twitter, το Facebook και το Instagram διαγράφουν το μεγαλύτερο μέρος των αρχικών μεταδεδομένων από τις εικόνες, όταν αυτές αναρτώνται στις πλατφόρμες τους, αν όχι όλες. (Το Flickr φαίνεται να αποτελεί εξαίρεση σε αυτό).

Δεύτερον, διασταυρώστε την εικόνα με άλλες πηγές. Ξυπνήστε τον εσωτερικό ερευνητή σας, εξετάζοντας την εικόνα προσεκτικά. Αρκετά συχνά θα υπάρχουν ενδείξεις που μπορούν να σας βοηθήσουν να επιβεβαιώσετε τη θέση και το χρόνο που λήφθηκε:

• Πινακίδες/αριθμοί οχημάτων
• Καιρικές συνθήκες
• Τοπόσημα
• Τύπος ένδυσης
• Σήμανση/επιγραφές
• Υπάρχει ένα αναγνωρίσιμο κατάστημα ή κτίριο εκεί;
• Ποιος είναι ο τύπος τους εδάφους/περιβάλλοντος στη φωτογραφία;

3. Επιβεβαιώστε ότι η εικόνα είναι αυτό που έχει ως τίτλο/ισχυρίζεται ότι δείχνει

Μια εικόνα μπορεί να είναι αυθεντική, αλλά να έχει ανακριβή επισήμανση. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του τυφώνα Sandy, αυτή η εικόνα διαδόθηκε ευρέως στο Twitter και περιγράφηκε ως ένα πλάνο τριών στρατιωτών που στέκονται ως φύλακες στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη κατά τη διάρκεια της καταιγίδας:

Η εικόνα ήταν ακριβής στο ότι έδειχνε στρατιώτες στο μνημείο. Αλλά είχε ληφθεί ένα μήνα νωρίτερα, όχι κατά τη διάρκεια της Sandy. Η εικόνα είχε αναρτηθεί στη σελίδα του Facebook του Τμήματος Ανατολής της Πρώτης Μεραρχίας.

Ως μέρος της επαλήθευσης της ημερομηνίας, της ώρας και της κατά προσέγγιση θέσης της εικόνας, είναι επίσης σημαντικό να επιβεβαιώσετε ότι η εικόνα είναι αυτό που ισχυρίζεται ότι είναι. Μια αυθεντική εικόνα επίσης μπορεί να τοποθετηθεί σε λανθασμένο πλαίσιο.

Χρησιμοποιήστε τα Google Maps, Bing Maps ή Wikimapia για να σας βοηθήσουν να ελέγξετε τοποθεσίες. Εικόνες UGC τώρα όλο και περισσότερο σημαίνονται με ετικέτες σε αυτές τις υπηρεσίες, και μπορούν επίσης να παρέχουν χρήσιμες οδηγίες για να ακολουθήσετε, καθώς και διαφορετικές γωνίες, σε τοποθεσίες που ερευνάτε. (Μάθετε περισσότερα σχετικά με τη χρήση αυτών των υπηρεσιών χαρτογράφησης για την επαλήθευση στο Κεφάλαιο 5: Επαλήθευση Video).

Χρησιμοποιήστε ιστοσελίδες καιρού που μπορεί να σας δώσουν ακριβείς αναφορές των συνθηκών σε αυτή τη θέση για αυτή την ημερομηνία, για να επιβεβαιώσετε αν ο καιρός στην εικόνα ταιριάζει. Όπως σημειώνεται στο προηγούμενο κεφάλαιο, η Wolfram Alpha είναι πολύ καλή στο να ψάχνει για δελτία καιρού σε συγκεκριμένους χρόνους και τόπους.

Αν υπάρχουν επιγραφές (π.χ. σε μια σήμανση) σε διαφορετική γλώσσα μέσα στην εικόνα, χρησιμοποιήστε το Google Translate για να δείτε αν μπορεί να σας δώσει μια άλλη ένδειξη για την τοποθεσία. Το εργαλείο οπτικής ανάγνωσης χαρακτήρων free-ocr.com μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο εάν θέλετε να εξάγετε κείμενο από μια εικόνα -την οποία μπορείτε να τρέξετε στη συνέχεια μέσα σε μια διαδικτυακή μετάφραση.

Οι υπηρεσίες τοποθεσίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως τα Geofeedia και Ban.jo μπορούν επίσης να βοηθήσουν στον εντοπισμό της τοποθεσίας από την οποία αναρτήθηκε μια εικόνα. Οι υπηρεσίες αυτές χρησιμοποιούν τα δεδομένα GPS από την κινητή συσκευή που αναρτήθηκε η εικόνα. Ενώ συλλαμβάνουν επί του παρόντος μόνο ένα μικρό ποσοστό του περιεχομένου του μέσου κοινωνικής δικτύωσης που αναρτήθηκε από μια δεδομένη θέση, παρ’ όλα αυτά παρέχουν ένα χρήσιμο αρχικό φίλτρο. Η παρακάτω εικόνα είναι ένα παράδειγμα από μερικές από τις φωτογραφίες που ελήφθησαν από τη Geofeedia αμέσως μετά τις βομβιστικές επιθέσεις στο μαραθώνιο της Βοστώνης:

Μαζί με αυτά τα εργαλεία και τις τεχνικές για εικόνες, είναι επίσης χρήσιμο να ελέγξετε για να δείτε αν παρόμοιες εικόνες διανέμονται από επίσημους οργανισμούς ή πρακτορεία ειδήσεων. Υπάρχουν εκεί εικόνες από αυτή τη θέση που αναρτήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από άλλους; Αν δείχνουν μια παρόμοια σκηνή από μια διαφορετική οπτική γωνία, αυτό θα βοηθήσει επίσης στην εδραίωση της αξιοπιστίας της εικόνας.

Τέλος, σε μια μεγάλη ιστορία, πάντα αξίζει διπλός έλεγχος αν μια ιδιαίτερα ισχυρή εικόνα που θα συναντήσετε εμφανίζεται στην Snopes, η οποία ειδικεύεται στην απομυθοποίηση αστικών μύθων και στην παραπληροφόρηση του διαδικτύου.

4. Πάρτε άδεια από τον δημιουργό/αποστολέα για να χρησιμοποιήσετε την εικόνα

Είναι πάντα η καλύτερη πρακτική να ζητήσετε άδεια από τον κάτοχο των πνευματικών δικαιωμάτων της εικόνας. Επιπροσθέτως, οι νόμοι περί πνευματικών δικαιωμάτων σε πολλές χώρες γίνονται όλο και πιο σαφείς ως προς το ότι μπορούν να ζητηθούν αποζημιώσεις από τον αποστολέα, εφόσον δεν έχει ζητηθεί ή χορηγηθεί άδεια.

Οι όροι και οι προϋποθέσεις σε σχέση με τα πνευματικά δικαιώματα του περιεχομένου που αναρτάται σε ιστοσελίδες μέσων κοινωνικής δικτύωσης ποικίλουν από υπηρεσία σε υπηρεσία. Μερικές, όπως το Flickr, δείχνουν σαφώς μαζί με την εικόνα, αν ο φωτογράφος έχει διατηρήσει όλα τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή αν επιτρέπει τη χρήση με άδεια των Creative Commons. (Είναι καλή ιδέα να διαβάσετε σχετικά με τις άδειες των Creative Commons licenses ώστε να είστε εξοικειωμένοι με το πώς διαφέρουν.)

Όταν ζητάτε άδεια, είναι σημαντικό να έχετε υπόψη μερικές λεπτομέρειες:

• Να είστε σαφείς σχετικά με την/τις εικόνα/ες που επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε.
• Εξηγήστε πώς θα χρησιμοποιηθεί η/οι εικόνα/ες.
• Διευκρινίστε με ποιον τρόπο ο φωτογράφος επιθυμεί να πιστωθεί (όνομα, όνομα χρήστη, κ.λπ, έχοντας υπόψη ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επιθυμούν να παραμείνουν ανώνυμοι).

Το πιο σημαντικό, να θυμάστε ότι αν έχετε κάνει όλους τους παραπάνω ελέγχους και διαδικασίες και είστε ακόμα σε αμφιβολία -μη χρησιμοποιείτε την εικόνα!

• < Previous
• Next : Μελέτη Περίπτωσης 4.1: Επιβεβαίωση παράξενης μπάλας παραλίας κατά τη διάρκεια μιας θύελλας